Rycerze Okrągłego Stołu Andrzej Garlicki - recenzja

Rycerze Okrągłego Stołu Andrzeja Garlickiego to pozycja, której nie może zabraknąć na półce pasjonata polskiej historii najnowszej. Wnikliwe studium wypadków, które rozpoczęły się pamiętną datą 6 II 1989 r. w Pałacu Namiestnikowskim przedstawione jest kolejno oczami 27 postaci, które brały udział w okrągłostołowych rokowaniach. Dobór i klasyfikacja sylwetek uczestników obrad plenarnych jest pomysłem odautorskim. I tak Garlicki wyróżnił, wzorując się na podziale ról filmowych: reżyserów, inspicjentów, aktorów pierwszo - i drugoplanowych oraz rzeczników rozmów prowadzonych między przedstawicielami strony rządowej, a konstruktywną opozycją.

Subiektywizm wyboru czy hierarchizacja naocznych świadków przemian ustrojowych nie zdominowały jednak treści utworu, który cechuje chłodne, obiektywne podejście do tematu.

Poszczególne rozdziały poprzedza wprowadzenie. Każdy natomiast stanowi biografię określonej postaci oraz jej wpływ na przebieg rokowań przy okrągłym stole. Taki zabieg wpływa na kompletność opisywanych wydarzeń, konfrontuje je i pozwala porównać wizje prezentowane z perspektywy 27 wyselekcjonowanych sylwetek. Wśród najważniejszych zaś należy wymienić m.in: Lecha Wałęsę, Wojciecha Jaruzelskiego, Czesława Kiszczaka, Aleksandra Kwaśniewskiego, Tadeusza Mazowieckiego, Jacka Kuronia czy Bronisława Geremka. Oczywiście wyliczenie to nie ma charakteru wyczerpującego.

Czytając lekturę można dokonać analizy zwycięzców i przegranych porozumień otwierających drogę do sensownego kompromisu między: powoli schodzącym ze sceny politycznej PZPR, a środowiskami związanymi z Solidarnością. Zdecydowanie zasługuje to na ukłon w stronę autora, ponieważ książka naprawdę zmusza do myślenia, konkludowania i przede wszystkim uczenia się na błędach współczesnych ówczesnym wypadkom.

Tło literackie, jakie zastało dwadzieścia siedem prezentowanych postaci, stworzyło równe szanse do rozwoju kariery politycznej każdej z osobna. Historia jednak pokazuje, że wcale nie wygrani zrobili najlepszy użytek z przełomowego początku 1989 roku, a sukces Wałęsy przypłacony został późniejszym zwycięstwem postkomunistycznego i o wiele młodszego Aleksandra Kwaśniewskiego, który dał się poznać jako bardziej profesjonalny i zdecydowany pragmatyk.

Rycerze Okrągłego Stołu Garlickiego zasługują na uznanie ze względu na nieliniowe podejście do przestawionych wydarzeń. Autor przygotowując biografie ponad dwudziestu sylwetek korzystał z wielu, często osobistych, materiałów źródłowych, co czyni dzieło bardziej autentycznym i wartościowym: poprzez życiorysy starałem się pokazać drogę, jaką przebyli, zanim zasiedli do rokowań, i ich późniejsze, często mało znane, losy.